ANKIN

ANKIN

Ths Nguyễn Quốc Việt 

Tel: 0916505381 or 0983505381

Nhận luyện thi Đại học môn Hóa 8, 9, 10, 11, 12

Tại Thành Phố Hà Tĩnh

         Ankin là những hidrocacbon mạch hở có một nối ba trong phân tử.

A- ĐỒNG ĐẲNG - ĐỒNG PHÂN - DANH PHÁP

I- Đồng đẳng

         Ankin đơn giản nhất là axetilen.

         Công thức tổng quát: C_nH_2n-2  (n2).

II- Đồng phân 

         Các ankin có đồng phân mạch cacbon và đồng phân về vị trí nối ba.

III- Danh pháp

1- Tên thường:

                                    Dùng đặt riêng cho một số ankin.

                                    Ví dụ:  C₂H₂                    : axetilen

2- Tên quốc tế: Tương tự anken          , thay đuôi en thành in

                   Ví dụ:

                                    CH₃ –CH₂ - C CH        : but-1-in     

                                   

                                    CH₃ –C  C - CH₃          : but-2-in

                                   

                                    CH₃ –CH- C CH          : 3-metylbut-1-in.

                                             CH₃        

B- TÍNH CHẤT VẬT LÍ

Bốn ankin đầu tiên trong dãy đồng đẳng: C₂H₂, C₃H₄, C₄H₆ là những chất khí ở điều kiện thường và đktc. Các ankin tiếp theo là chất lỏng hoặc rắn.

Tất cả các ankin đều hầu như không tan trong nước.

C- TÍNH CHẤT HOÁ HỌC

I- Phản ứng cộng

1- Phản ứng cộng hidro anken, ankan

	Ni, to

 

                                    CH₂  CH₂ + 2H₂      CH₃ - CH₃

Pd, to

                                   

                                    CH₂  CH₂  +  H₂      CH₂ = CH₂

2- Phản ứng cộng Br₂, Cl₂

                                    Phản ứng tiến hành theo 2 giai đoạn:

                                    CH₂ CH₂ + Br₂      Br – CH = CH - Br

                                   Br– CH = CH -Br + Br₂ Br – CH - CH -Br

                                                                                       Br     Br

                                    Phản ứng làm mất màu dung dịch brom.

                                    Dung dịch Clo cũng phản ứng tương tự.

                                    Tổng quát:

                                    C_nH_2n-2 + 2Br₂  C_nH_2n-2Br₄

3- Phản ứng cộng axit: HCl, HCN, CH₃COOH…

                                    CH₂ CH₂ + H-Cl      CH₂ = CH - Cl    (vinyl clorua)

                                    CH₂ CH₂ + H-CN     CH₂ = CH - CN

                                    CH₂ CH₂ + CH₃COOH   CH₃COO- CH = CH₂

4- Phản ứng trùng hợp

        

CuCl, NH4Cl

                             2CH CH                       CH₂ = CH – C CH  (Vinyl axetilen)

C, 600oC

                                   

                                    3CH CH

5- Phản ứng thế bởi kim loại  (Tính chất riêng của  các ankin có nối 3 đầu mạch)

                   HC CH  +  AgNO₃ + 2NH₃                         AgC CAg_{vàng nhạt} + 2NH₄NO₃

                    2CH₃ - C CH  + AgNO₃ + 2NH₃                      CH₃ - C CAg + 2NH₄NO₃

III- Phản ứng cháy

                                    C_nH_{2n -2} + O₂  n CO₂ + (n-1) H₂O

                                    n_ANKIN = n_CO2 – n_H2O

D- ĐIỀU CHẾ AXETILEN

1- Thuỷ phân canxi cacbua

                                    CaC₂ + 2H₂O  =  Ca(OH)₂ + C₂H₂

Canxi cacbua được điều chế bằng cách nung CaO với than trong lò điện ở nhiệt độ cao trên 2000^oC.

	lò điện

 

CaO  +  3C     =     CaC₂  +  CO

2- Nhiệt phân metan

1500oC

                       

làm lạnh

                                    2CH₄                               C₂H₂  +  3H₂

ANKIN + Br₂:

1.      Hổn hợp X gồm một ankan A và hai hiđrocacbon B, C thuộc cùng dãy đồng đẳng. Cho 3,36 lít hổn hợp X (ở đktc) phản ứng với dung dịch brom dư thấy khối lượng brom tham gia phản ứng nhiều hơn 25 gam. B, C thuộc dãy đồng đẳng

A. ankađien.                            B. anken.                                 C. ankin                                   D. A hoặc C.

2.      Hổn hợp X gồm một anken A và một ankin B. Cho 336 ml hổn hợp khí A  (ở đktc) đi qua nước brom dư thấy có 4 gam brom tham gia phản ứng. Thành phần % của A theo thể tích là

      A. 20%.                                   B. 33,33%.                              C. 50%.                        D. 60%.

3.      Đun nóng hổn hợp khí X gồm 0,02 mol C₂H₂ và 0,03 mol H₂ có Ni xúc tác thu được hổn hợp khí Y. Cho Y qua dung dịch Br₂ dư thấy còn lại 0,448 lít (ở đktc) hổn hợp khí Z có tỉ khối hơi với H₂ bằng 4,5. Khối lượng bình brom tăng lên m gam. Gía trị của m là

      A. 0,45 gam.                            B. 0,4 gam.                              C. 0,56 gam                             D. 0,35 gam

4.      Có 3 bình đựng dung dịch nước brom có cùng nồng độ với khối lượng ba bình như nhau. Dẫn từ khí C₂H₄ vào bình 1, khí C₂H₂ vào bình 2, khí C₃H₄ vào bình 3. Sau khi các bình mất màu hoàn toàn cân lại ba bình thấy khối lượng các bình tăng dần theo thứ tự

 A. 1<2<3.                               B. 3<2<1.                                             C. 3<1<2.                          D. 2<3<1.      

5.      Cho 4,48 lít hỗn hợp X (ở đktc) gồm 2 hiđrocacbon mạch hở lội từ từ qua bình chứa 1,4 lít dung dịch Br₂ 0,5M. Sau khi phản ứng hoàn toàn, số mol Br₂ giảm đi một nửa và khối lượng bình tăng thêm 6,7 gam. Công thức phân tử của 2 hiđrocacbon là

A. C₂H₂ và C₄H₆.                     B. C₂H₂ và C₄H₈.                     C. C₃H₄ và C₄H₈.         D. C₂H₂ và C₃H₈.

6.      Dẫn 1,68 lít hỗn hợp khí X gồm hai hiđrocacbon vào bình đựng dung dịch brom (dư). Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, có 4 gam brom đã phản ứng và còn lại 1,12 lít khí. Nếu đốt cháy hoàn toàn 1,68 lít X thì sinh ra 2,8 lít khí CO₂. Công thức phân tử của hai hiđrocacbon là (biết các thể tích khí đều đo ở đktc)

A. CH₄ và C₂H₄.                       B. CH₄ và C₃H₄.                       C. CH₄ và C₃H₆.          D. C₂H₆ và C₃H₆.

7.      Đun nóng hỗn hợp khí gồm 0,06 mol C₂H₂ và 0,04 mol H₂ với xúc tác Ni, sau một thời gian thu được hỗn hợp khí Y. Dẫn toàn bộ hỗn hợp Y lội từ từ qua bình đựng dung dịch brom (dư) thì còn lại 0,448 lít hỗn hợp khí Z (ở đktc) có tỉ khối so với O₂ là 0,5. Khối lượng bình dung dịch brom tăng là                     

A. 1,20 gam.                            B. 1,04 gam.                            C. 1,64 gam.                D. 1,32 gam.

8.      Hỗn hợp khí A gồm : etan, etilen, axetilen. Cho 11,2 gam hỗn hợp A vào 1 lít dung dịch Br₂ 0,8M, sau phản ứng nồng độ dung dịch brom giảm một nửa và có 2,24 lít khí thoát ra. Phần phần trăm khối lượng các chất trong hỗn hợp A lần lượt là

A.26,79%, 50%,  23,21%.                                                 B.26,79%,   23,21%,   50%.

C. 50%, 26,79%,  23,21%.                                                            D.25%,   37%, 38%.

9.      Hỗn hợp X gồm hai ankin kế tiếp nhau trong cùng dãy đồng đẳng. Dẫn 5,6 lít hỗn hợp X (đktc) qua bình đựng dung dịch Br₂ dư thấy khối lượng bình tăng thêm 11,4 gam. Công thức phân tử của hai ankin đó là

A. C₂H₂ và C₃H₄.         B. C₃H₄ và C₄H₆.                     C. C₄H₆ và C₅H₈.                     D. C₅H₈ và C₆H₁₀.

ANKIN + AgNO₃/NH₃:

10.  Để nhận biết 3 khí đựng trong 3 lọ mất nhãn: C₂H₆, C₂H₄, C₂H₂, người ta dùng các hoá chất nào dưới đây?

A. Dd Br₂.              B. Dd AgNO₃/NH₃ và dd Br₂.              C. Dd AgNO₃/NH₃.      D. dd HCl và dd Br₂.

11.  Nếu chỉ dùng AgNO₃ trong dung dịch NH₃ làm thuốc thử thì phân biêt được

A. But-2-in, etan                B. But-2-in, etilen                    C. But-2-in, propin                  D. Etan, propilen

12.  Có bao nhiêu đồng phân ankin có công thức phân tử C₅H₈ tác dụng đư­ợc với dd AgNO₃/NH₃ d­ tạo kết tủa vàng?

A. 4                             B. 2                                          C. 3                                         D. 5

13.  Hỗn hợp khí A gồm etilen và axetilen. Dẫn 3,36 lít khí A vào một lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃, kết thúc phản ứng thu được 24,0 gam kết tủa và có V lít khí thoát ra. Các thể tích đo ở đktc. Gía trị của V là

      A. 1,12 lít                                B. 2,8 lít                                   C. 1,92 lít                                 D. 0.896 lít

14.  Hỗn hợp X gồm một anken (A) và một ankin (B). Cho X sục vào dung dịch AgNO₃/NH₃ dư thấy tạo ra 7,2 gam kết tủa. Nếu đốt cháy hoàn toàn X rồi thu sản phẩm hấp thụ hoàn toàn vào dung dịch Ca(OH)₂ dư thấy tạo 10 gam kết tủa. Lọc bỏ kết tủa, thấy khối lượng dung dịch giảm 4,34 gam. Tìm CTPT của A, B (biết A, B có số nguyên tử C như nhau).

A. C₃H₄ và C₃H₆.                     B. C₂H₂ và C₂H₆.                     C. C₄H₆ và C₄H₈.         D. C₂H₆ và C₃H₄.

15.  Cho 5,2 gam ankin A tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ (dư) thu được 48 gam kết tuả. Tên gọi của A là

A. Axetilen                              B. Propin                                 C. But-1-in                   D. But-2-in

16.  Hổn hợp A gồm 2,24 lít C₂H₂ và 1,12 lít một ankin B tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ (dư) thu được 32,05 gam kết tuả. Tên gọi của B là (các khí đo ở đktc)

A. Axetilen                              B. Propin                                 C. But-1-in                   D. But-2-in

17.  Đốt cháy 4,48 lit (ở đktc) hổn hợp X gồm một ankan A, một anken B và một ankin C (A và C có số mol bằng nhau) tạo thành 11,2 lít CO₂ (ở dktc) và m gam H₂O. Gía trị của m là

      A. 3,6 gam.                              B. 7,2 gam.                              C. 9 gam.                     D. 12,6 gam.

18.  Hổn hợp X gồm một ankan, một anken và một ankin. Cho 0,896 lít hổn hợp khí X (ở đktc) tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ (dư) thu được 0,735 gam kết tuả, sau phản ứng thể tích hổn hợp khí giảm 12,5%. Tên gọi của  ankin là

A. Axetilen                              B. Propin                                 C. But-1-in                   D. But-2-in

19.  Dẫn 4,48 lít hỗn hợp gồm but-1-in và but-2-in qua dung dịch AgNO₃/NH₃ dư đến khi phản ứng hoàn toàn thì thấy còn lại 1,12 lít khí không phản ứng và m gam kết tủa. Các khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Giá trị m là:

A. 42,15 gam.                           B. 42,51 gam.                          C. 15,24 gam.              D. 24,15 gam.

20.  Dãy gồm các chất đều tác dụng với AgNO₃/NH₃ cho kết tủa là:

            A. butin-1, etilen.                     B. axetilen, butin-2.     C. vinylaxetilen, propin.          D. axetilen, etilen.

21.  Dẫn 10,08 lít hỗn hợp A gồm propin, etilen và etan qua dung dịch brom dư thì thấy còn lại 3,36 lít khí không phản ứng. Dẫn 10,08 lít hỗn hợp A qua dung dịch AgNO₃/NH₃ dư thì thấy còn lại 7,84 lít khí không phản ứng. Các thể tích khí đo ở đktc. Khối lượng brom đã phản ứng là:

A. 64 gam.                               B. 32 gam.                   C. 48 gam.                               D. 24 gam.

22.  Dẫn V lít (ở đktc) hỗn hợp X gồm axetilen và hiđro đi qua ống sứ đựng bột niken nung nóng, thu được khí Y. Dẫn Y vào lượng dư AgNO₃ (hoặc Ag₂O) trong dung dịch NH₃ thu được 12 gam kết tủa. Khí đi ra khỏi dung dịch phản ứng vừa đủ với 16 gam brom và còn lại khí Z. Đốt cháy hoàn toàn khí Z thu được 2,24 lít khí CO₂ (ở đktc) và 4,5 gam nước. Giá trị của V bằng (Cho Br = 80; Ag = 108)    

A. 11,2.                                   B. 13,44.                      C. 5,60.                                               D. 8,96.

ĐỐT CHÁY:

23.  Đốt cháy hoàn toàn một ankin X thu được 10,8 gam H₂O. Nếu cho tất cả sản phẩm cháy hấp thụ hết vào bình đựng nước vôi trong thì khối lượng bình tăng thêm 50,4 gam. Công thức phân tử của X là

A. C₂H₂                              B. C₃H₄                                    C. C₄H₆                                    D. C₅H₈        

24.  Trong một bình kín chứa hỗn hợp A gồm hiđrocacbon X và H₂ với Ni. Nung nóng bình một thời gian ta thu được một khí B duy nhất. Đốt cháy B, thu được 8,8 gam CO₂ và 5,4 gam H₂O. Biết V_A=3V_B. Công thức của X là

A. C₃H₄                              B. C₃H₈                                    C. C₂H₂                                    D. C₂H₄

25.  Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp M gồm một ankan X và một ankin Y, thu được số mol CO2 bằng số mol H2O. Thành phần phần trăm về số mol của X và Y trong hỗn hợp M lần lượt là

A. 75% và 25%.                B. 20% và 80%.                     C. 35% và 65%.                         D. 50% và 50%.

26.  Đốt cháy hết một hỗn hợp hiđrocacbon thu được 2,24 lít CO₂ (đktc) và 2,7 gam H₂O. Thể tích O₂ (đktc) đã tham gia phản ứng là:

A. 8,4 lít                                        B. 2,8 lít                                   C. 3,92 lít                                             D. 5,6 lít

27.  Hỗn hợp khí A gồm CH₄ , C₂H₄ và C₂H₂.  Cho 6,72 lit hỗn hợp A sục từ từ vào dung dịch AgNO₃ trong NH₃ (dư) thu được 12 gam kết tủa màu vàng nhạt. Mặt khác, 6,72 lit hỗn hợp A làm mất màu vừa đủ 150ml dung dịch nước Br₂ 1M. Tính % thể tích của CH₄ , C₂H₄ và C₂H₂ trong hỗn hợp A lần lượt là

   A. 66,67%; 20%; 30%                                                                B. 66,67%;  16,67%; 16,67%             

   C. 50%; 20%; 30%                                                                     D. 40%; 30%; 30%

28.  Hỗn hợp khí B gồm etan , etilen và propin. Cho 3,36 lit hỗn hợp B tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ (dư) thu được 14,7 gam kết tủa. Mặt khác, khi cho 3,36 lit hỗn hợp B sục vào bình đựng dung dịch nước brom (dư) thấy khối lượng bình tăng thêm 4,7gam. % thể tích của etan , etilen và propin trong hỗn hợp B. 

      A. 16,67%; 16,67%; 66,67%                                                               B. 66,67%;  16,67%; 16,67%                 C. 50%; 20%; 30%                                                                                 D. 40%; 30%; 30%

29.  Hỗn hợp khí C (đktc) gồm 1 ankan và axetilen. Cho V lit hỗn hợp C tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ (dư) thu được 24 gam kết tủa màu vàng nhạt. Đốt cháy hoàn toàn V lit hỗn hợp thu được 17,6 gam CO₂ và 7,2 gam H₂O. Tìm CTPT của ankan

 A. CH₄ .                                   B. C₃H₈.                                   C. C₄H₁₀.                     D. C₂H₆ .

30.  Khi sản xuất đất đèn người ta thu được hỗn hợp chất rắn gồm CaC₂,Ca và CaO (hỗn hợp A). Cho A tác dụng hết với nước thu được 2,5 lít hỗn hợp khí khô X ở 27,3⁰C và 0,9856 atm. Tỉ khối của X so với mêtan bằng 0,725.  Đun nóng hỗn hợp X với bột Ni xúc tác một thời gian thu được hỗn hợp  khí Y. Cho Y lội từ từ qua bình nước Br₂ dư thấy còn lại 896 ml hỗn hợp khí Z (đktc) có tỉ khối so với H₂ là 4,5. Tính khối lượng brôm đã tham gia phản ứng.

A. 6,4 gam.                              B. 0,8 gam.                  C. 4gam.                                  D. 1,2 gam.

31.  Hỗn hợp X gồm anken A và ankin B. 50 ml hỗn hợp này phản ứng tối đa với 80 ml H₂ (các thể tích khí ở cùng điều kiện). Đốt cháy m gam hỗn hợp X rồi hấp thụ tất cả sản phẩm cháy bằng nước vôi trong, được 25 gam kết tủa và một dung dịch có khối lượng giảm 4,56 gam so với ban đầu và khi thêm vào lượng KOH dư lại được 5 gam kết tủa. Xác định các chất A, B.

A. C₃H₄ và C₂H₄.                           B. C₂H₄ và C₄H₆.         C. C₃H₆ và C₃H₄.                     D. C₂H₆ và C₃H₆.

32.  Đốt cháy hoàn toàn 0,25 mol hỗn hợp khí gồm ankin A và anken B thu được sản phẩm lần lượt qua bình 1 đựng P₂O₅ dư và bình hai đựng KOH dư đậm đặc thì thấy bình 1 khối lượng tăng 11,7 gam, bình 2 khối lượng tăng 30,8 gam. Xác định CTPT của A, B

A. C₂H₂ và C₃H₆                      B. C₃H₄  và C₂H₄                     C. C₂H₄ và C₆H₁₀         D. Cả A và C  

33.  Trong một bình kín chứa hổn hợp X gồm hiđrocacbon A, hiđro và xúc tác Ni. Nung bình một thời gian thu được một khí B duy nhất. Đốt cháy B thu được 8,8 gam CO₂ và 5,4 gam H₂O. Biết V_A=3V_B. Công thức phân tử của A là

      A. C₂H₄.                                   B. C₃H₄.                                   C. C₃H₈.                        D. C₂H₂.

34.  Cho sơ đồ chuyển hóa: CH₄ → C₂H₂ → C₂H₃Cl → PVC. Để tổng hợp 250 kg PVC theo sơ đồ trên thì cần V m³ khí thiên nhiên (ở đktc). Giá trị của V là (biết CH₄ chiếm 80% thể tích khí thiên nhiên và hiệu suất của cả quá trình là 50%)

            A. 224,0.                                 B. 286,7.                                  C. 358,4.                     D. 448,0.